Tasarruf finansman sistemini bankaların kredi mekanizmasından ayrıştıran temel özellik, müşterilere peşin ve anında bir nakit desteği sunmamasıdır. Bu sistemde, müşterilerin bir tahsisat hakkı elde etmeleri, belirli bir tasarruf miktarına ulaşmalarına ve sistemde belli bir süre devam etmelerine bağlıdır. Ayrıca, konut, taşıt veya iş yeri edinmek isteyen birey, öncelikle satın almayı düşündüğü varlığı kendi bulur ve ödeme, doğrudan satıcıya aktarılır.
Tasarruf finansman şirketlerinde kullanılan sözleşmeler iki ana gruba ayrılır: Müşteri Bazlı Tasarruf Finansman Sözleşmesi ve Çekilişli Tasarruf Finansman Sözleşmesi.
- Müşteri Bazlı Tasarruf Finansman Sözleşmesi: Bu sözleşme türünde, tahsisat tarihi her müşteri için bağımsız olarak ve önceden belirlenir. Peşinat ödeme zorunluluğu olmamakla birlikte, daha yüksek peşinat ödeyenler, tahsisat hakkını daha erken elde edebilirler. Şirketler, yasal düzenlemeler ve sözleşme koşullarında belirtilen şartlar sağlandığında müşterilere tahsisatı gerçekleştirir.
- Çekilişli Tasarruf Finansman Sözleşmesi: Bu modelde, tasarruf finansman sözleşmeleri çekiliş grupları oluşturularak düzenlenir. Bazı şirketler aylık, bazıları ise üç ayda bir noter huzurunda çekilişler düzenler. Bu çekilişlerin duyurusu genellikle şirketlerin sosyal medya hesaplarından yapılır. Çekilişte adı çıkan müşteriler, zamanı geldiğinde tahsisatlarını alır ve borçları bitene kadar aylık taksitlerini ödemeye devam ederler.
Finansman süreci boyunca, finanse edilen varlığın bir konut, çatılı iş yeri veya taşıt olması halinde, kısmi ipotek veya rehin teminatı alınması gerekebilir. Borcun tamamen kapanması ve tüm taksitlerin ödenmesiyle birlikte, konut veya taşıt üzerindeki ipotek ve rehinler kaldırılır.
Tasarruf Finansman Şirketleri Hakkında
Tasarruf finansman şirketleri, 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu’na tabi olan kuruluşlardır. Bu şirketler, gerçek ve tüzel kişilerin konut, taşıt ve çatılı iş yeri edinme ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmak amacıyla, öncelikle tasarruf yapmalarına aracılık eder, tasarruf fon havuzunu yönetir ve sözleşme koşullarını yerine getiren müşterilere finansman sağlamalarına destek olur.
Tasarruf finansman faaliyeti, belirli bir sözleşme çerçevesinde, önceden kararlaştırılmış şartların gerçekleşmesi koşuluyla, konut, iş yeri veya taşıt edinimine yönelik faizsiz bir finansman prensibine dayanır. Bu süreç, belirli bir süre boyunca tasarruf biriktirme, müşterilere finansman sağlama ve toplanan tasarrufları yönetme işlevlerini kapsar.
Tasarruf finansman sektörünün geçmişi, 04/03/2021 tarihinde 7292 sayılı Kanun ile 6361 sayılı Kanun’a “tasarruf finansman şirketlerinin” de eklenmesiyle şekillenmiştir. Bu yasal değişiklikle birlikte, Kanun’un adı “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu” olarak değiştirilmiştir. Bu düzenlemenin ardından, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), 2022 yılında 6 tasarruf finansman şirketine faaliyet izni vermiştir.
Sektöre Özgü Tanımlar
- Organizasyon Ücreti: Bu terim, müşterilerin tasarruf finansman sözleşmesi kapsamında, tasarruf finansman hizmeti ve fon havuzu yönetimi karşılığında ödedikleri tutarı ifade eder. Bu şirketler, organizasyon ücreti dışında herhangi bir komisyon, faiz veya kredi tahsisat masrafı talep etmezler. Ücretin miktarı, müşterinin tercih ettiği kampanyaya ve satın alınacak evin veya arabanın fiyatına göre değişiklik gösterir. Alınacak varlığa bağlı olarak bu ücret genellikle %8 ile %14 arasında değişir ve taksitli ödeme seçenekleri de sunulabilir.
- Tahsisat: Tasarruf finansman sözleşmesinde belirlenen şartların sağlanması durumunda, müşterinin birikmiş tasarrufları ve sözleşme kapsamındaki finansman tutarının, konut, iş yeri veya taşıt edinimi amacıyla satıcı konumundaki üçüncü kişilere ödenmesini ifade eder. Bu ödeme, müşteri, mirasçısı veya vekili aracılığıyla gerçekleştirilir.
- Tasarruf Fon Havuzu: Belirli bir dönem içinde, tasarruf finansman şirketinde biriken tasarruflardan ve finansman geri ödemelerinden oluşan toplam miktardan, tahsisat olarak verilen ve geri ödenen tasarruf tutarları düşüldükten sonra kalan meblağı ifade eder.
- Müşteri: Finansman kullanmak amacıyla, organizasyon ücretini ve tasarruf miktarını ödeme yükümlülüğünü kabul ederek, sözleşmede belirlenen koşulları sağlayan gerçek veya tüzel kişidir.
Tasarruf Finansman Şirketlerinin Katkıları
Tasarruf finansman şirketleri, müşteriler, çalışanlar, ulusal ekonomi ve diğer tüm paydaşlar için çeşitli faydalar sağlar. Tasarruf sahiplerinin, kendi ödeme kapasitelerine uygun, faizsiz, peşinatsız ve kredisiz bir şekilde finansmana erişimini mümkün kılar. Bu sistemin müşterilere sunduğu bir diğer avantaj da, ödeme güçlüğü yaşayan kişilerin taksitlerini 6 aya kadar dondurabilme imkanıdır. Ancak, bu haktan yararlanan müşterilerin tahsisat süreleri de dondurulan süre kadar uzar.
Ülke ekonomisine sağlanan önemli katkılar arasında, tasarruf oranlarının artırılması, şube ağının genişlemesiyle istihdamın yükselmesi, yastık altı birikimlerin ekonomik sisteme dahil edilmesi, gayrimenkul ve otomobil taleplerinin bu yolla karşılanması, ilgili sektörlere canlılık getirilmesi ve elde edilen kârlar üzerinden devlete vergi ödenmesi sayılabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
- Tasarruf finansman şirketlerini hangi kurum denetler?
6361 Sayılı Kanun’a tabi olan bu şirketler, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından düzenlenir ve denetlenir. BDDK’dan lisans alan şirketler, bu kurumun belirlediği kurallar ve yükümlülükler doğrultusunda faaliyet gösterir. - Tasarruf finansman faaliyeti nedir?
Bu faaliyet, bir sözleşme kapsamında önceden belirlenen şartlar yerine geldiğinde, konut, çatılı iş yeri veya taşıt edinimi için faizsiz finansman esaslarına göre belirli bir süre tasarruf etme, müşterilere finansman sağlama ve toplanan tasarrufları yönetme işini ifade eder. - Organizasyon ücreti nedir?
Organizasyon ücreti, müşterilerin tasarruf finansman hizmeti ve tasarruf fon havuzunun yönetimi karşılığında ödedikleri bedeldir. Bu ücret dışında, komisyon, faiz veya kredi tahsisat gibi ilave masraflar talep edilmez. Ücretin tutarı, yararlanılan kampanyaya ve edinilecek varlığın bedeline göre %8 ile %14 arasında değişebilir ve taksitler halinde ödenebilir. - Tahsisat ne zaman yapılır?
Tahsisat, sözleşmedeki koşulların sağlanmasıyla birlikte, müşterinin birikimleri ve taahhüt edilen finansman tutarının, konut, iş yeri veya taşıt edinimi için satıcıya ödenmesiyle gerçekleşir. - Tasarruf fon havuzu nedir?
Belirli bir dönemde şirkette biriken tasarruflar ve geri ödemelerden, tahsisat olarak verilen ve iade edilen tasarruf tutarları düşüldükten sonra kalan toplam meblağdır. - Müşteri kimdir?
Sözleşmedeki koşulları yerine getirerek finansman kullanmak amacıyla sözleşme yapan ve organizasyon ücreti ile tasarruf tutarını ödemekle yükümlü olan gerçek veya tüzel kişidir. - Tasarruf finansman sistemi ile neler alınabilir?
Konut, taşıt, motosiklet, karavan ve çatılı iş yeri edinilebilir. - Başvuru için gerekli evraklar nelerdir?
Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı dışında herhangi bir belge istenmez. - Başvuru nasıl yapılır?
TC kimlik kartı ile şubelerden, Dijital Şube üzerinden veya şirketlerin web sitelerinden başvuru yapılabilir. - Yurt dışında yaşayanlar faydalanabilir mi?
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan herkes yararlanabilir. Yurt dışında yaşayanlar da Türkiye’den taşıt ve gayrimenkul alabilir. - Yaş sınırı var mı?
Sisteme katılmak için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekir. - Sistemden ayrılanların hakları nasıl korunur?
Sistemden çıkmak isteyen müşterilere, sözleşmede belirtildiği üzere, organizasyon ücreti hariç ödedikleri tüm tutar eksiksiz iade edilir. - Borç bitmeden ev satılabilir veya kiraya verilebilir mi?
Borç tamamen bitmeden evin satışı mümkün değildir; ancak kiraya verilebilir. Sadece borcunu erken kapatmak isteyen müşteriler satış işlemini gerçekleştirebilir. - Teslimat tarihi nasıl belirlenir?
Çekilişsiz sistemde taksit miktarı ve varsa peşinatla birlikte tarih önceden belirlenir. Çekilişli sistemde ise ilk aydan itibaren çekilişe katılım sağlanır. Çekilişle hak kazananlar erken teslimat alır. Çekilişte adı çıkmayanlar ise en geç vade ortasında teslimatlarını alabilirler. - Taksitler nasıl ve nereye ödenir?
Tüm ödemeler (peşinat, organizasyon ücreti, taksit vb.) tasarruf finansman şirketlerinin banka hesaplarına yatırılmalıdır. Elden ödeme alınmaz. - Taksitler sabit mi, ilave ödeme var mı?
Sözleşmedeki ödeme planına sadık kalındığı sürece ilave ödeme talep edilmez. Teslimatını alan müşteriler daha yüksek veya ara ödeme yapmak isterse, vade sayısı azalır veya kalan borç düşer. - Teslimat sırasında ek masraflar olur mu?
Gayrimenkul alımında tapu masrafı, tapu müdürlüğü tarafından anlaşmalı bankalara ödenir. Teslimat anında ortaya çıkan tapu, ekspertiz, haciz, damga vergisi, sigorta ve ipotek masrafları müşteriye aittir. Konut finansmanı kapsamında alınan organizasyon ücretleri, 6362 sayılı Kanun’un 57. maddesi uyarınca damga vergisi, harç ve BSMV’den muaftır. - Banka borcu olanlar sisteme girebilir mi?
Müşterilerin bankalara kredi borcunun olması sisteme girişe engel teşkil etmez. Bu sistemde, bankaların veya diğer finansal kuruluşların değerlendirmeleri dikkate alınmaz. - Birden fazla sisteme girilebilir mi?
Müşteriler, ev, taşıt ve iş yeri alımına yönelik farklı projelere katılabilirler. Bir müşteri aynı anda hem ev hem de araba alabilir.
