Afetlere Karşı Maddi Güvencenin Teminatı: Zorunlu Deprem Sigortası Kapsamı ve Tapuda DASK Zorunluluğu Önemi
Türkiye, coğrafi konumu sebebiyle yüksek deprem riski taşıyan bir bölgede yer almaktadır. Bu hayati gerçek, konutlarımızın olası sarsıntılara karşı maddi açıdan güvence altına alınmasını bir zorunluluk hâline getirmiştir. Bu kapsamda, 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu ile tesis edilen Zorunlu Deprem Sigortası (ZDS), ev sahipleri için sadece bir yükümlülük değil, aynı zamanda en temel mali güvencelerden biridir. SV Sigorta olarak, bu sigortanın kapsamını, kimler için zorunlu olduğunu ve tapu kayıtlarındaki kritik rolünü detaylıca ele alıyoruz.
Zorunlu Deprem Sigortası’nın Hukuki Dayanağı ve Kapsamı
Zorunlu Deprem Sigortası, Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından sunulan ve depremin doğrudan neden olduğu maddi zararlar ile deprem sonucunda meydana gelen yangın, infilak, tsunami (dev dalga) veya yer kayması (heyelan) gibi olayların konutlarda yol açtığı hasarları teminat altına alan bir güvencedir.
Sigorta Yaptırma Yükümlülüğü Kimlere Aittir?
Kanun, Zorunlu Deprem Sigortası yaptırma sorumluluğunu taşınmazın maliklerine veya intifa hakkı sahiplerine yüklemiştir. Bu sigortanın her yıl düzenli olarak yenilenmesi zorunludur.
Hangi Yapılar Zorunlu Deprem Sigortası Kapsamındadır?
Kanun ve ilgili genel şartnameler uyarınca, belediye sınırları içerisindeki pek çok yapı sigorta kapsamına dâhil edilmiştir:
- Meskenler: Tapuya kayıtlı, özel mülkiyete tabi parseller üzerinde konut olarak inşa edilmiş binalar ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’na tabi bağımsız bölümler.
- İşyeri Nitelikli Bağımsız Bölümler: Bu konut binalarının içinde yer alan ve büro, ticarethane veya benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler de zorunludur.
- Devlet Yardımıyla Yapılan Meskenler: Doğal afetler neticesinde devlet tarafından inşa ettirilen veya kredi desteğiyle yapılan konutlar.
- Tapu Durumu Fark Etmeksizin: Kat irtifakı kurulmuş binalar, tapu tahsisi henüz gerçekleşmemiş kooperatif evleri ve tapu kütüğünde vasfı “arsa” veya “tarla” olarak görünmesine rağmen üzerinde mesken niteliğinde yapı bulunan taşınmazlar da teminata tabidir.
Kapsam Dışı Tutulan ve Muafiyetleri Olan Yapılar
Zorunlu Deprem Sigortası’nın yükümlülük alanı dışında bırakılan bazı istisnai yapılar mevcuttur:
- Kamu Yapıları: 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu’na tabi olan veya kamu hizmet binaları olarak kullanılan yapılar ve bağımsız bölümleri.
- Köy Evleri: Köy nüfusuna kayıtlı olan ve köyde sürekli ikamet eden bireyler tarafından köy yerleşik alanlarında, civarında veya mezralarda inşa edilen binalar.
- Tamamen Ticari/Sınai Yapılar: Bütünüyle ticari veya sanayi amaçlı kullanılan binalar (Örn: İş hanları, iş merkezleri).
- Hukuka Aykırı ve Projesiz Yapılar: Projesi olmayan, mühendislik hizmeti almamış binalar, taşıyıcı sistemi olumsuz etkileyecek şekilde tadilat yapılan veya zayıflatılan binalar, projesine aykırı inşa edilen yapılar.
- Kullanıma Uygun Olmayan Yapılar: Yetkili makamlarca yıkım kararı alınan, harap, bakımsız veya metruk hâldeki yapılar.
Bu muafiyet kapsamına giren binalar, ilgili idareler tarafından Tapu Müdürlüklerine yazılı olarak bildirildiği takdirde, tapuda dask şartı aranmayacaktır.
Tapuda DASK Zorunluluğu
6305 sayılı Kanun, Zorunlu Deprem Sigortası’nı yaptırmayı, tapu ve abonelik işlemlerinin vazgeçilmez bir ön koşulu haline getirmiştir. Tapu müdürlükleri, poliçenin geçerliliğini görmeden bazı işlemleri gerçekleştiremez.
Zorunlu Deprem Sigortası Belgesi Aranması Gereken Başlıca İşlemler: Tapu müdürlükleri, malikin veya intifa hakkı sahibinin talebiyle yapılan aşağıdaki işlemlerde Zorunlu Deprem Sigortası’nın geçerli ve güncel olduğunu gösteren belgeyi talep eder:
- Tescil İşlemleri: Sigortaya tabi bağımsız bölümler ve binalarla ilgili tüm tescil (kayıt) işlemleri.
- Terkin İşlemleri: Tapuya kayıtlı bir taşınmazın kayda tabi olmayan bir taşınmaza dönüşmesi durumu hariç, tüm terkin (kayıt silme) işlemleri.
- Mülkiyet Aktarımı: Satış, bağış, mirasın intikali gibi mülkiyeti devredici tasarruf işlemlerinde, devralan kişi (yeni malik) adına düzenlenmiş Zorunlu Deprem Sigortası poliçesinin ibraz edilmesi gerekmektedir.
Zorunlu Deprem Sigortası Belgesi Aranmayan Durumlar: Bu zorunluluk, yalnızca malik veya intifa hakkı sahibinin talebiyle gerçekleştirilen işlemleri kapsar. Örneğin, bir bankanın ipotek terkin talebi, bankanın taşınmazın maliki olmaması sebebiyle DASK poliçesi aranmadan gerçekleştirilebilir.
Unutulmamalıdır ki, Zorunlu Deprem Sigortası sadece yasal bir yükümlülük değil, aynı zamanda deprem sonrasında konutunuzun hızla yeniden inşa edilmesi veya onarılması için kritik bir finansal araçtır. Yasal gereklilikleri yerine getirmek ve olası bir afete karşı mali güvencenizi sağlamak için poliçenizin güncelliğini düzenli olarak kontrol etmeniz büyük önem taşımaktadır.
