Mevduat Hesabı: Tanımı ve Çeşitleri
Bankacılık işlemlerinizi gerçekleştirebilmeniz için öncelikle bir mevduat hesabı açmanız gerekmektedir. Bu hesaplar, birikim yapmanıza, ödeme göndermenize veya almanıza, havale veya EFT gibi finansal transferleri gerçekleştirmenize olanak tanıyan temel bankacılık araçlarıdır. Eğer birikimlerinizi belirli bir vadeyle değerlendirmeyi seçerseniz faiz geliri elde edebilir, acil nakit ihtiyacı doğduğunda ise kredili hesap özelliği sayesinde nakit çekebilirsiniz. Hem aynı banka içinde birden fazla hesap açmanız hem de farklı bankalarda hesap sahibi olmanız mümkündür. Hesapta bulunan paranızı günlük alışverişlerinizde kullanabilmek için bankanızdan bir banka kartı talep edebilirsiniz.
Bankalar, müşterilerinin farklı ihtiyaçlarına yönelik çok sayıda mevduat hesabı türü sunmaktadır. Bunlardan başlıcaları şunlardır:
- Vadesiz Hesap
- Vadeli Hesap
- Kredili Mevduat Hesabı
- Döviz Hesabı
- Altın Hesabı
- Dönem Ödemeli Hesap
- Çeyiz Hesabı
- Birikim Hesabı
Mevduat Faiz Oranları Nasıl Belirlenir?
Faiz, paranın finansal bir bedeli olarak tanımlanabilir. Bankalar, tüketicilerden topladıkları mevduatı, diğer müşterilere kredi olarak sundukları için hem mevduat hem de kredi ürünlerinin faiz oranlarını belirlerken bu süreçteki maliyetleri dikkate alırlar. Bankaların faiz oranlarını belirlerken göz önünde bulundurduğu unsurlar arasında; gerçek risksiz faiz oranı, beklenen enflasyon oranı, vade, temerrüt ve likidite risk primleri yer almaktadır.
Günlük, Aylık ve Yıllık Mevduat Faizi Hesaplama Yöntemi
Mevduat faizi hesaplamalarında, vade süresi ne olursa olsun standart bir formül uygulanır. Genel faiz hesaplama formülleri aşağıdaki gibidir:
- Günlük Faiz Getirisi: (Anapara/100)×(FaizOranı/365)×Gün Sayısı
- Aylık Faiz Getirisi:
- Yıllık Faiz Getirisi:
Bu formüllerle elde edilen rakam, brüt faiz getirisi olduğundan, güncel mevduat stopaj oranına göre kesinti miktarının ayrıca hesaplanması gerekmektedir. Stopaj kesintisi yapılmış net tutarı görmek için SV Sigorta mevduat hesaplama aracından faydalanabilirsiniz.
Vadeli Mevduat Hesabı Nedir ve Nasıl Açılır?
Vadeli mevduat hesabı, birikimlerinizi değerlendirerek faiz geliri elde etmenizi sağlayan bir bankacılık ürünüdür. Bu hesap türünde, yatırdığınız para belirlenen vade boyunca bankanın vadeli mevduat faiz oranlarına göre değerlenir. Vade süresi sona erdiğinde, anaparanızla birlikte hesaplanan faiz getirisi, stopaj vergisi kesildikten sonra size ödenir. Ancak, vade süresi dolmadan paranızı çekmeniz durumunda faiz getirisi hakkınızı kaybeder ve yalnızca anaparanızı geri alırsınız.
Vadeli hesap açma işlemi için bankaların mobil uygulamaları, internet bankacılığı platformları ve şubeleri gibi tüm hizmet kanallarını kullanabilirsiniz. Hesap açarken vade süresini kendiniz belirlersiniz. En yaygın kullanılan vade süreleri şunlardır:
- 32 gün
- 46 gün
- 55 gün
- 92 gün
- 181 gün
Türk Lirası’nın yanı sıra yabancı para birimlerinde de (dolar, euro vb.) vadeli hesap açmanız mümkündür. TL mevduat faiz oranları ile döviz mevduat faiz oranları genellikle farklılık gösterdiği için, bu durumda döviz faiz oranlarını dikkatle incelemeniz önemlidir.
Tasarruf Mevduat Hesapları ve Devlet Güvencesi
Bireysel müşteriler tarafından bankalarda açılan hesapların tamamına tasarruf mevduatı denir. Bankacılık sektöründe olası bir olumsuzluk yaşanması durumunda, bu hesaplarda bulunan paralar devlet garantisi altındadır. Bu güvence, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından sağlanır. Güvence kapsamındaki paralar için belirli bir üst limit bulunur. Bu limitler dönemsel olarak güncellenebilir ve değişiklikler Resmî Gazete’de ilan edilir.
TMSF, bir bireysel hesap sahibi için toplamda 400 bin TL’ye kadar olan mevduatı sigortalamaktadır.
Mevduat Hesabındaki Faiz Oranları Otomatik Olarak Güncellenir mi?
Bankalarda sabit bir mevduat faiz oranı yoktur; her bir hizmetin kendine özgü faiz oranı olabilir. Hatta size özel belirlenmiş bir faiz oranıyla karşılaşmanız bile mümkündür. Bu nedenle, mevduat hesabınızın vadesi devam ederken faiz oranlarında bir güncelleme olması durumunda, bu değişiklik mevcut hesabınıza otomatik olarak yansımaz. Hesap açılışında belirlenen faiz oranı, vade süresinin sonuna kadar geçerliliğini korur. Vade sonunda yeni bir hesap açtığınızda ise, paranız o günün güncel faiz oranları üzerinden işlem görmeye başlar.
Mevduat Faizi Stopaj (Vergi Kesintisi) Oranları
Mevduat faizlerinden alınan stopaj oranları, Gelir Vergisi Kanunu’na göre Cumhurbaşkanlığı kararıyla belirlenir. Faiz geliriniz üzerinden hesaplanan bu vergi, banka tarafından tahsil edilse de doğrudan devlete ödenir. Hesap türüne bağlı olarak farklı stopaj oranları uygulanabilir.
Mevduat Hesabı Türlerinin Detaylı Sınıflandırması
Türk Lirası, döviz veya altın birikimlerinizi güvence altına alan mevduat hesapları, vade, yetki ve amaca göre çeşitli alt türlere ayrılmaktadır.
- Amacına Göre Mevduat Hesapları:
- Tasarruf Mevduatı: Vadesi 1, 3, 6 veya 12 ay olarak belirlenen ve vade sonunda faiz getirisi sağlayan hesaplardır.
- Ticari Mevduat: İşletmelerin ticari faaliyetleri için kullandığı mevduat hesaplarıdır.
- Vadesine Göre Mevduat Hesapları:
- Vadesiz Mevduat: Bu hesaplar, günlük bankacılık işlemlerinizi (para çekme, yatırma, transfer) dilediğiniz zaman yapabileceğiniz normal banka hesaplarıdır.
- Vadeli Mevduat: Vadesiz hesabınıza bağlı olarak açılan bu hesap, paranızın belirli bir vade ve faiz oranıyla getiri sağladığı risksiz bir yatırım aracıdır. Genellikle 1, 3, 6 veya 12 aylık vadelerle açılır ve vade bitimine kadar para çekilmemesi esasına dayanır.
- İhbarlı Mevduat: Para çekmek istediğinizde bankaya önceden (genellikle 7 gün) haber vermenizi gerektiren bir hesap türüdür. Bu şartın yerine getirilmemesi durumunda bankanın parayı vermeme hakkı bulunur.
- Kırık Vadeli Mevduat: Klasik 1, 3, 6 veya 12 aylık vade kurallarına uymayan, ara dönemler (örneğin 1-3 ay arası) için geliştirilmiş bir sistemdir.
- Birikimli Mevduat: En az 5 yıl vade ile açılan, sözleşmede belirtilen (örneğin 1 veya 5 aylık) periyotlarla hesaba para yatırılabilen ve değişken faiz oranları uygulanabilen hesaplardır.
- Birikim Hesabı: Vadeli mevduata alternatif olarak sunulan, gecelik faiz işleyen bir hesap türüdür. Herhangi bir vade kısıtlaması olmaksızın dilediğiniz zaman para çekip yatırabilirsiniz.
Vadesi Dolmadan Mevduat Hesabından Para Çekme
En yüksek mevduat faizini sunan banka dönemsel olarak değişir. Her bankanın faiz oranı farklı olduğu ve sürekli güncellendiği için en yüksek oranı bulmak zor olabilir.
Mevduat Faizi Hesaplaması
Mevduat faizinin brüt getirisi
formülüyle hesaplanır. Örneğin, yıllık %20 faiz oranıyla 365 gün vadeli bir hesaba 1.000 TL yatırılması durumunda:
Sonucunda 365 günlük brüt faiz getirisi 200 TL olarak elde edilir.